LEKP-update: er is nog werk aan de winkel

Twee keer per jaar verzamelt Autodelen.net cijfers over het aantal deelwagens per gemeente. Zo monitoren we voor het Agentschap Binnenlands Bestuur de voortgang van de LEKP-ambities. Uit de cijfers van juni 2023 trekken we een aantal conclusies, die we hier graag delen. 

Noot: we nemen in deze cijfers de verschillende vormen van autodelen op, zoals ze meetellen voor de LEKP-doelstelling. Het gaat om roundtrip, free floating en particulier kostendelend autodelen. De meest recente cijfers van het aantal deelwagens per gemeente vind je op het Lokaal Klimaatpactportaal van de Vlaamse Overheid.

Hoeveel deelwagens zijn er in Vlaanderen?

Bij de start van het Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP) in januari 2022 waren er in Vlaanderen 2.856 deelwagens. Dat komt overeen met 0,43 deelwagens per 1.000 inwoners, wat nog ruimschoots onder de doelstelling ligt van 2 deelwagens per 1.000 inwoners tegen 2030.

In oktober 2022 steeg het aantal deelwagens tot 3.162, of 0,47 deelwagens per 1.000 inwoners. In juni 2023 waren er 4.026 deelauto’s in Vlaanderen, of 0,59 per 1.000 inwoners. Dit betekent een stijging van 27% t.o.v. oktober 2022 en 41% t.o.v. januari 2022.

Hoeveel deelwagens zijn er per provincie?

In juni 2023 waren er deelwagens in 194 Vlaamse gemeenten. Dat komt neer op 65% van alle gemeenten. In oktober 2022 was dat in 176 of 59% van de Vlaamse gemeenten.  Sinds oktober 2022 zijn er dus 28 nieuwe gemeenten die een aanbod van autodelen hebben. Het gaat hierbij om zowel roundtrip, free floating als particulier kostendelend autodelen.

We zien evenwel grote verschillen tussen de provincies. Zo is de provincie Oost-Vlaanderen koploper op vlak van het aantal gemeenten met minstens één deelwagen. In meer dan acht op de tien gemeenten is er minstens één deelwagen te vinden. Zowel in Antwerpen als in Vlaams-Brabant heeft ruim zes op de tien gemeenten een autodeelaanbod. West-Vlaanderen en Limburg sluiten de rij. In deze provincies staat in respectievelijk 56 en 45 procent van de gemeenten minstens één deelwagen (zie tabel hieronder).

De provincie Antwerpen is goed voor bijna de helft van alle deelauto’s in Vlaanderen (48,8%), gevolgd door de provincie Oost-Vlaanderen met een derde van het aanbod (33,4%). Vlaams-Brabant is goed voor 9% en West-Vlaanderen 7%. Slechts 2% van de Vlaamse deelwagens rijdt rond in Limburg.

Tot slot ligt het aantal deelwagens per 1.000 inwoners het hoogste in Antwerpen (1,03), gevolgd door Oost-Vlaanderen (0,86). Vlaams-Brabant (0,31), West-Vlaanderen (0,22) en Limburg (0,09) volgen op respectabele afstand.

Hoeveel deelwagens zijn er in de centrumsteden?

Acht op de tien van de Vlaamse deelwagens bevindt zich in één van de 13 centrumsteden. De stad Antwerpen spant daarbij de kroon met 1.449 deelauto’s, gevolgd door Gent met 1.066 voertuigen. Samen hebben zij 1.833 deelwagens, goed voor 63% van het totaal aantal deelwagens in Vlaanderen. Genk sluit de rij met 9 deelwagens (zie tabel hieronder).

Als we de centrumsteden bekijken vanuit het perspectief van de LEKP-doelstelling (het aantal deelwagens per 1.000 inwoners), zien we dat Gent het hoogste aandeel deelwagens per inwoners heeft, namelijk bijna 4 deelauto’s per 1.000 Gentenaars. Gent, Antwerpen, Mechelen en Leuven scoren op deze parameter duidelijk hoger dan de andere centrumsteden.

Er is een extra versnelling nodig om de LEKP-doelstelling te halen

In juni 2023 waren er 4.026 deelauto’s in Vlaanderen. Om in 2030 de doelstelling van minimaal 13.200 deelwagens, of twee auto’s per 1.000 inwoners, te behalen moeten er op 7 jaar nog ruim 9.000 deelauto’s bij komen in de regio. Om een realistische inschatting te maken van de inspanning die nodig is, nemen we de groei van de laatste jaren onder de loep. In 2019 groeide het aantal deelwagens met 22,5% t.o.v. het jaar voordien, in het coronajaar 2020 stokte de groei (4,2%) om in 2021, 2022 en 2023 terug te klimmen naar respectievelijk 14,8, 10,7 en 27,3%. Dat resulteert in een gemiddelde groei van 15,9% over de vijf jaren heen. Indien we deze groei constant houden en de komende jaren doortrekken, dan zouden we in 2030 uitkomen op 11.323 deelwagens (zie grafiek hieronder). Dit groeipad is echter onvoldoende om de doelstelling van 2 deelwagens per 1.000 inwoners te behalen in 2030. Indien we vertrekken van het streefdoel van 13.200 deelwagens dan blijkt dat er vanaf 2024 een jaarlijkse groei van 18,5% nodig is, i.p.v. de huidige 15,9%, om deze doelstelling te halen. 

Hoeveel extra deelwagens nodig per jaar?

Het is echter ook interessant om naar het absoluut aantal extra deelwagens te kijken. In het eerste scenario met een gemiddelde jaarlijkse groei van 15,9% stijgt het aantal deelwagens dat er jaarlijks moeten bijkomen van ruim 700 in 2025 tot 1.555 in 2030 (zie grafiek hieronder). In het tweede scenario met een gemiddelde groei van 18,5% zouden er vanaf 2026 jaarlijks al meer dan 1.000 deelwagens moeten bijkomen in Vlaanderen en in het jaar 2030 zelfs meer dan 2.000. Wetende dat het aantal deelwagens in Vlaanderen tussen 2019 en 2022 met ongeveer 1.200 is toegenomen, wacht in de laatste jaren van het decennium een serieuze uitdaging.

Conclusie: de doelstelling is ambitieus, maar wél haalbaar

Autodelen zit overduidelijk in de lift in Vlaanderen. Het aantal autodelers en deelwagens stijgt jaar na jaar, en de verwachting is dat deze trend de komende jaren alleen nog maar zal toenemen. Ondanks het feit dat, op basis van de huidige groeicijfers, de doelstelling van het LEKP niet bereikt zal worden, is Autodelen.net voorzichtig positief dat de doelstelling, mits extra inspanningen, in 2030 kan gehaald worden. Lokale besturen spelen een belangrijke rol bij het realiseren van de doelstellingen van het LEKP. Daarbij is het essentieel om in te zetten op voldoende aanbod van autodelen, het juiste kader en het aanzwengelen van de vraag. Concrete voorbeelden daarvan zijn het integreren van deelwagens bij projectontwikkelingen, een parkeerbeleid dat autodelen stimuleert en het informeren en sensibiliseren van de inwoners. Meer informatie over dit alles is terug te vinden in onze Inspiratiegids Koolstofvrije Deelmobiliteit. 

De groei van het deelwagenpark vergt ook een infrastructurele inspanning. Er zullen immers voldoende voorbehouden laadpalen en parkeerplaatsen moeten ingericht worden voor autodelen. Het is zaak om daar nu reeds mee van start te gaan.